Ngày 22-10-2010, Bộ Chính trị (khóa X) đã ban hành Chỉ thị 48-CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tội phạm trong tình hình mới. Ngày 31-12-2010, Ban Thường vụ Thành ủy TP.HCM đã cụ thể hóa Chỉ thị 48-CT/TW bằng Chương trình hành động số 04-CTr/TU. Các văn bản này được các cấp ủy đảng, chính quyền xây dựng chương trình hành động và triển khai rộng khắp trên địa bàn thành phố.
Các hoạt động phòng chống tội phạm
Nhiều năm qua, TP.HCM luôn quan tâm đến công tác giữ gìn an ninh trật tự, an toàn xã hội. Thành ủy, UBND thành phố đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo cả hệ thống chính trị triển khai thực hiện quyết liệt các giải pháp trong công tác phòng ngừa và đấu tranh ngăn chặn, nhằm kìm chế và kéo giảm tội phạm, tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của thành phố. Thành phố đã triển khai chương trình mục tiêu “3 giảm” - giảm tội phạm, giảm tệ nạn ma túy và tệ nạn mại dâm. Về chủ trương, thành phố đã ban hành Chỉ thị 03-CT/TU ngày 27-9-2001, Chỉ thị 05-CT/TU ngày 12-7-2007 của Thành ủy về tăng cường công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm trên địa bàn...
Trong 5 năm thực hiện chương trình mục tiêu “3 giảm” (2001 – 2005), thành phố đã lập hồ sơ đưa vào các trường, trung tâm hơn 31.000 đối tượng để cai nghiện ma túy, học nghề, chuyển hóa hơn 300 địa bàn, tụ điểm phức tạp về tội phạm và ma túy, triệt phá gần 2.500 băng nhóm tội phạm hình sự… Thành phố cũng đã thực hiện có hiệu quả đề án phòng chống tệ nạn mại dâm và đề án dạy nghề giải quyết việc làm cho người lang thang... Trong cuộc thăm dò dư luận được thực hiện trước Đại hội VIII của Đảng bộ thành phố (năm 2005), chương trình mục tiêu “3 giảm” được đánh giá là thành công nhất trong 12 chương trình trọng điểm của thành phố do Đại hội VII đề ra.
Dù vậy, tình hình trật tự an toàn xã hội vẫn có những diễn biến phức tạp, đòi hỏi sự tập trung cao độ của toàn bộ hệ thống chính trị của thành phố. Vì vậy, Chương trình hành động số 04-CTr/TU đã nêu lên các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu: nâng cao vai trò lãnh đạo của các cấp ủy đảng, chỉ đạo điều hành của chính quyền đối với công tác phòng chống tội phạm; huy động các ngành, các cấp, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị – xã hội tham gia phòng, chống tội phạm và tăng cường củng cố, nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động của cơ quan phòng chống tội phạm; phấn đấu đến năm 2015, kéo giảm 5 – 10% số vụ phạm pháp hình sự, có ít nhất 25 – 30% phường, xã, thị trấn không có tội phạm ma túy...
Trên thực tế, công tác phòng chống tội phạm là hoạt động thường xuyên của các cấp ủy đảng, chính quyền các địa phương. Từ khi có Chỉ thị 48-CT/TW và Chương trình hành động 04-CTr/TU, các cấp ủy, chính quyền, các đoàn thể đã nâng cao nhận thức, trách nhiệm trong công tác này, xác định đây là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, là nhiệm vụ trọng tâm trước mắt, thường xuyên và lâu dài của từng đơn vị, địa phương. Chỉ thị 48-CT/TW đã góp phần nâng cao ý thức “phòng ngừa là cơ bản”, “kết hợp chặt chẽ giữa xây và chống”... trong đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Những chuyển biến về tình hình an ninh trật tự
Sau 1 năm thực hiện Chỉ thị 48-CT/TW (từ tháng 10-2010 đến tháng 9-2011), tình hình an ninh trật tự trên địa bàn thành phố có chuyển biến tích cực. Toàn thành phố xảy ra 5.499 vụ phạm pháp hình sự, giảm 480 vụ (8,09%) so với cùng kỳ; các án giảm so với cùng kỳ là trộm cắp (447 vụ, 13,71%), cướp giật tài sản (73 vụ, 5,53%), cố ý gây thương tích (48 vụ, 13,18%), lừa đảo (20 vụ, 8,54%)... Công an thành phố đã điều tra, khám phá 3.535 vụ, bắt 4.572 vụ, tỉ lệ phá án đạt 64,87%), trong đó có các loại án tỉ lệ cao như án chống người thi hành công vụ (98,36%), án lừa đảo chiếm đoạt tài sản (94,85%), án hiếp dâm (93,02%), án cưỡng đoạt tài sản (89,47%), án cướp giật tài sản (84,44%), án cố ý hủy hoại tài sản (83,33%), án cố ý gây thương tích (81,01%)...
Qua đấu tranh chuyên án, tuần tra mật phục, điều tra truy xét... đã triệt phá 774 băng nhóm, bắt 1.869 tội phạm các loại; khám phá 1.578 vụ mua bán, vận chuyển ma túy, sử dụng trái phép chất ma túy; điều tra trinh sát 160 án kinh tế với 290 đối tượng; phát hiện 4 vụ liên quan đến tội phạm công nghệ cao; bắt 448 đối tượng truy nã; răn đe, giáo dục 15.274 đối tượng... Ngoài ra, công an các cấp đã triệt phá 49 ổ mại dâm, xử lý 851 vụ cờ bạc...
Sự nỗ lực của các ngành các cấp đã kéo giảm đáng kể số vụ phạm pháp hình sự, tỉ lệ điều tra phá án được nâng lên, ngăn chặn được các hoạt động sử dụng vũ khí “nóng” gây án. Trong đó, vai trò nòng cốt của lực lượng công an được thể hiện rõ nét trong việc tham mưu cho các cấp ủy và chính quyền đề ra các chủ trương, chính sách kịp thời và trực tiếp tham gia phòng chống, trấn áp tội phạm. Bên cạnh đó, số vụ được nhân dân phát hiện, tham gia truy bắt tội phạm ngày càng nhiều, xuất hiện nhiều gương dũng cảm truy bắt tội phạm và mô hình tự quản đạt hiệu quả trong cộng đồng dân cư... Có một số vụ truy bắt tội phạm đáng chú ý:
- Ngày 8-10-2010, chị Lê Huỳnh Ngọc Hưng (ngụ ở quận 11) khi phát hiện Lý Tấn Quý đến nhà khống chế mẹ mình là bà Huỳnh Xuân Cầm để cướp tài sản, đã dũng cảm đuổi theo và tri hô. Quý sợ hãi bỏ xe máy chạy bộ bị chị Hưng đến lấy xe máy đuổi làm y ngã xuống đường. Quý đứng dậy rút súng (sau biết là súng giả) ra đe dọa. Được quần chúng nhân dân hỗ trợ, chị Hưng đã dũng cảm lao vào khống chế tên cướp, giao công an phường.
- Ngày 6-6-2011, anh Phạm Thành Trung (ngụ ở Hóc Môn) trong lúc đang trông cửa hàng trên đường Nguyễn Trãi (quận 5) phát hiện hai thanh niên đi xe máy giật điện thoại của một phụ nữ nên lao ra quật ngã được tên cầm lái và bị tên ngồi sau dùng dao nhọn đâm vào ngực. Anh Trung vẫn dũng cảm cùng người đi đường vây bắt được cả hai tên.
- Rạng sáng 24-6-2011, nhận được tin báo có hai băng nhóm mang theo hung khí đang chuẩn bị thanh toán nhau ở khu vực gần chùa Hải Đức thuộc phường 2 quận Phú Nhuận, 7 trinh sát thuộc Công an Phú Nhuận lập tức xuống hiện trường, phát hiện hơn chục thanh niên đang đánh nhau. Sau khi được kêu gọi giải tán, một số kẻ quá khích không những không chấp hành mà còn quay lại tấn công, khiến trung sĩ Ngô Gia Tú và trinh sát Đặng Vĩnh Khang bị thương. Đồng đội các anh bắt 4 đối tượng.
- Ngày 13-10-2011, tổ tuần tra của Đội CSGT Rạch Chiếc gồm 6 cán bộ chiến sĩ phát hiện 2 đối tượng chạy 2 xe máy với tốc độ cao trên xa lộ Hà Nội (hướng về ngã tư Thủ Đức), phía sau là một người dân truy đuổi. Tổ tuần tra nhanh chóng tổ chức chặn đầu, bắt một đối tượng, thu giữ một sợi dây chuyền vàng mà chúng vừa cướp được trước đó...
Các vụ việc trên cho thấy tinh thần cảnh giác của quần chúng nhân dân cũng như ý thức phòng chống tội phạm tích cực của người dân và cán bộ chiến sĩ ngành công an.
Một số kinh nghiệm thực tiễn
Thực tế cho thấy, các loại tội phạm trên địa bàn thành phố có những diễn biến ngày càng phức tạp, như có thêm một số loại tội phạm mới, tội phạm công nghệ cao, với nhiều thủ đoạn tinh vi và được tổ chức ngày càng có quy mô hơn. Do đó, công tác phòng chống tội phạm luôn là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong việc đảm bảo an ninh trật tự và an toàn xã hội. Từ kết quả sau một năm thực hiện Chỉ thị 48-CT/TW có thể rút ra một số kinh nghiệm thực tiễn:
Thứ nhất, sự quán triệt sâu sắc trong các cấp ủy đảng, các cấp chính quyền, đội ngũ cán bộ chiến sĩ ngành công an... là điều kiện tiên quyết để công tác phòng chống tội phạm đạt kết quả tích cực. Vì vậy, đối với các tổ chức đảng gắn với địa bàn dân cư, việc giáo dục nhận thức cho cán bộ, đảng viên về công tác này phải được thực hiện thường xuyên, liên tục, hạn chế tình trạng lơ là, mất cảnh giác...
Thứ hai, luôn có sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ của các ban ngành, các đoàn thể, các địa phương. Các hoạt động liên tịch giữa các đoàn thể, địa phương... cần được phát huy tránh việc “bỏ trống”, “bỏ sót” địa bàn, lĩnh vực.
Thứ ba, trong từng giai đoạn, từng địa bàn cụ thể, xác định những trọng tâm, trọng điểm, mục tiêu, chỉ tiêu đấu tranh phù hợp. Cần thường xuyên tổ chức rút kinh nghiệm, phổ biến các mô hình tích cực, khắc phục những hạn chế, thiếu sót.
Thứ tư, chú trọng đúng mức công tác tuyên truyền, giáo dục, động viên nhân dân chung tay phòng ngừa tội phạm. Các mô hình “đội bảo vệ khu phố/tổ dân phố”, “tổ nhân dân tự quản”, “câu lạc phòng chống tội phạm”... cần được tạo điều kiện hoạt động phù hợp với các quy định của pháp luật và tình hình thực tế trên địa bàn.
Thứ năm, xây dựng và tham mưu xây dựng hệ thống các quy định pháp luật đủ điều chỉnh, chế tài các loại tội phạm mới phát sinh. Trong đó, cần chú trọng đến các loại tội phạm công nghệ cao, liên quan đến người nước ngoài, đối tượng phạm tội là người chưa thành niên...
Chỉ thị 48-CT/TW là một chỉ đạo, yêu cầu mang tính định hướng cao đối với công tác phòng chống tội phạm trong tình hình mới. Trên địa bàn TP.HCM, cần có nhận thức đúng đắn và vận dụng sáng tạo để công tác này đạt kết quả tích cực, đảm bảo môi trường xã hội lành mạnh, tiến bộ, đáp ứng được nhu cầu phát triển của thành phố trong giai đoạn hội nhập hiện nay.