Để cụ thể hóa nhiệm vụ “liên hệ chặt chẽ với nhân dân, tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân; chăm lo đời sống vật chất, tinh thần và bảo vệ quyền lợi chính đáng của nhân dân; tích cực tham gia công tác quần chúng, công tác xã hội nơi làm việc và nơi ở; tuyên truyền vận động gia đình và nhân dân thực hiện đường lối, chính sách của Ðảng, pháp luật của Nhà nước” như quy định của Điều lệ Đảng, ngày 21-9-2004, Ban Thường vụ Thành ủy TP.HCM đã ban hành Quy định số 1043-QĐ/TU về việc phân công đảng viên trực tiếp làm công tác vận động nhân dân ở cơ sở (gọi tắt là Quy định 1043). Qua hơn 10 năm thực hiện Quy định 1043, có thể ghi nhận những kết quả và kinh nghiệm từ thực tiễn ở cơ sở.

Tính đến cuối tháng 6-2015, Đảng bộ thành phố có 2.346 tổ chức cơ sở đảng với 201.460 đảng viên (tăng 73.886 đảng viên so với năm 2005), trong đó có 1.007 chi bộ cơ sở và đảng bộ cơ sở trực thuộc 24 quận ủy, huyện ủy; 1.339 chi bộ và đảng bộ cơ sở trực thuộc đảng ủy cấp trên cơ sở; có 1.423 tổ chức đảng trong các doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước, đơn vị sự nghiệp ngoài công lập với 19.973 đảng viên.

Trong thực hiện Quy định 1043, các quận ủy, huyện ủy đã ban hành văn bản tổ chức triển khai, quán triệt trong các cơ sở đảng trực thuộc, chỉ đạo cơ sở đảng quán triệt đến chi bộ, đảng viên, đưa nội dung thực hiện quy định này vào sinh hoạt chi bộ định kỳ hàng tháng, quý, gắn với phân tích chất lượng đảng viên hàng năm. Bên cạnh việc phân công cụ thể nhiệm vụ cho từng đảng viên, một số cấp ủy còn phân công từng nhóm cán bộ, đảng viên bám sát các địa bàn trọng yếu, vận động các trường hợp có tính chất đặc thù để thực hiện các công trình, dự án bồi thường, hỗ trợ tái định cư, giải phóng mặt bằng, các công trình trọng điểm do thành phố giao như, các dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm (quận 2), đường song hành Xa lộ Hà Nội (qua các quận 2, 9, Thủ Đức), đường Võ Văn Kiệt (qua các quận 1, 2, 4, 5, 6, 8, Bình Tân và huyện Bình Chánh), thực hiện chính sách an sinh xã hội, giảm nghèo, tăng hộ khá… Trước khi phân công đảng viên, các đảng bộ, chi bộ cơ sở tổ chức điều tra, khảo sát tình hình, tìm hiểu, đánh giá trình độ, năng lực chuyên môn của từng đảng viên; trên cơ sở đó xây dựng kế hoạch phân công hợp lý. Yêu cầu mỗi đảng viên phải xác định nội dung, biện pháp, công tác tiếp cận và thiết lập mối quan hệ thường xuyên với đối tượng phụ trách; một số nơi hướng dẫn thực hiện bản đăng ký phụ trách công tác vận động nhân dân cho cá nhân từng đảng viên.

Trong quá trình triển khai thực hiện Quy định 1043, các cấp ủy đã vận dụng những quan điểm của Nghị quyết Trung ương 8 (khóa VI) về đổi mới công tác quần chúng của Đảng, tăng cường mối quan hệ giữa Đảng và nhân dân (Nghị quyết 8B), Nghị quyết 25-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa XI) về tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng về công tác dân vận trong tình hình mới; việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, phong trào thi đua “Dân vận khéo”, cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”; tổ chức thực hiện tốt Chỉ thị số 08-CT/TU ngày 10-2-2003 của Thành ủy về lãnh đạo các tổ chức cơ sở đảng làm công tác xã hội; Quy định số 76-QĐ/TW của Bộ Chính trị về đảng viên đang công tác giữ mối liên hệ với chi ủy, đảng ủy và thực hiện nghĩa vụ công dân nơi cư trú; chỉ đạo các đảng bộ, chi bộ lấy kết quả thực hiện của đảng viên được phân công làm tiêu chí đánh giá, phân loại tổ chức cơ sở đảng và đảng viên hàng năm.

Khi có Quy định 1043, các chi bộ cơ sở ở phường - xã, thị trấn đã xây dựng kế hoạch triển khai phân công cụ thể các chi ủy viên, đảng viên tham gia các tổ chức chính trị - xã hội, hội quần chúng, ban điều hành khu phố, ấp, tổ dân phố, tổ nhân dân… làm hạt nhân chính trị trong công tác tuyên truyền, vận động nhân dân phát huy dân chủ, thực hiện các chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước; tích cực tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền thông qua các buổi sinh hoạt của cơ quan, đơn vị, sinh hoạt đoàn, hội, tổ dân phố, tổ nhân dân; làm nòng cốt trong các phong trào hành động cách mạng tại địa phương.

Riêng các loại hình tổ chức cơ sở đảng khác (cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp, lực lượng vũ trang, doanh nghiệp…), các chi bộ phân công đảng viên trực tiếp theo dõi, giúp đỡ vận động các đối tượng chậm tiến, các đối tượng tệ nạn xã hội, vi phạm an ninh trật tự, phong trào bảo vệ an ninh Tổ quốc, là lực lượng nòng cốt tham gia giải quyết hiệu quả các vụ việc liên quan đến an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, tuyên truyền vận động các chủ cơ sở sản xuất kinh doanh, tiểu thương chấp hành tốt chính sách, quy định của Nhà nước về nghĩa vụ nộp thuế, kinh doanh đúng quy định của pháp luật; đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, trật tự lòng lề đường, phòng cháy, chữa cháy... Một số chi bộ phân công đảng viên là bí thư, phó bí thư, chủ tịch, phó chủ tịch UBND, chủ tịch ủy ban Mặt trận Tổ quốc… trực tiếp làm công tác tuyên truyền vận động những cá nhân tiêu biểu, trí thức, chức sắc tôn giáo, người dân tộc thiểu số của địa phương… thực hiện chính sách đại đoàn kết toàn dân tộc…, bảo đảm chấp hành tốt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững quốc phòng, an ninh, trật tự xã hội của địa phương… Các chi bộ cơ quan hành chính, sự nghiệp thuộc các đảng ủy cấp trên cơ sở thực hiện việc phân công đảng viên vận động nhân dân tham gia thực hiện các nhiệm vụ chính trị, chuyên môn, cải cách thủ tục hành chính, theo dõi giúp đỡ quần chúng phấn đấu vào Đảng, nắm tâm tư nguyện vọng và thực hiện các chế độ chính sách. Đảng viên trong lực lượng vũ trang được phân công tích cực vận động quân nhân chấp hành nghiêm kỷ luật, kỷ cương, tác phong gương mẫu, ý thức sẵn sàng chiến đấu bảo vệ an ninh chính trị, trật tự xã hội ở địa phương; phối hợp với chính quyền, Mặt trận, tổ chức chính trị - xã hội ở địa phương thực hiện tốt chính sách hậu phương quân đội, tuyên truyền vận động nhân dân tham gia hưởng ứng phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” góp phần kiềm chế, kéo giảm phạm pháp hình sự, chuyển hóa các tụ điểm phức tạp về ma túy, mại dâm…

Trong 10 năm (2005 – 2015), toàn thành phố đã có 939.461 lượt đảng viên được phân công trực tiếp làm công tác vận động nhân dân ở cơ sở. Trong đó, ở quận huyện là 808.067 lượt, tỉ lệ phân công năm 2005 là 78%, năm 2014 là 83%. Trong năm 2015, tổng số đảng viên được phân công trực tiếp làm công tác này là 133.272 người, trong đó ở quận huyện là 110.374/132.459 đảng viên, tỉ lệ 83%. Có 147.332 lượt đảng viên tham gia ban điều hành khu phố, ấp, tổ dân phố, tổ nhân dân, tham gia làm nòng cốt trong Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội; 141.774 lượt đảng viên giúp hộ nghèo, hộ cận nghèo; 65.832 lượt đảng viên giúp các đối tượng chậm tiến, vi phạm trật tự xã hội; 57.855 lượt đảng viên vận động các tiểu thương, hộ sản xuất kinh doanh; 526.668 lượt đảng viên vận động nhân dân thực hiện các phong trào thi đua yêu nước…

Qua công tác quán triệt, tổ chức triển khai thực hiện Quy định 1043, hầu hết các đảng viên đều nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của công tác dân vận và trách nhiệm của đảng viên đối với nhiệm vụ trực tiếp làm công tác vận động nhân dân ở cơ sở; tự giác nhận nhiệm vụ tuyên truyền, vận động nhân dân trên các lĩnh vực, địa bàn cụ thể và tích cực thực hiện nhiệm vụ được cấp ủy chi bộ phân công. Khi được giao nhiệm vụ, đảng viên tự xác định nội dung, biện pháp công tác cụ thể đối với từng lĩnh vực, địa bàn, đối tượng được phân công; thường xuyên gặp gỡ, tiếp xúc quần chúng được phụ trách với mong muốn làm chuyển biến về nhận thức, tư tưởng, hành động và giải quyết khó khăn, bức xúc cho quần chúng; gương mẫu, đi đầu trong các phong trào tại địa phương, làm nòng cốt dẫn dắt quần chúng tham gia các chương trình, cuộc vận động do địa phương phát động; nắm chắc tình hình nhân dân trên các mặt về đời sống, tư tưởng chính trị, thái độ chấp hành pháp luật để từ đó phản ánh kịp thời, chính xác cho chi bộ nắm những vấn đề bức xúc, tâm tư, nguyện vọng của nhân dân và đề xuất cấp ủy có biện pháp giải quyết; tham gia công tác tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện tốt các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và các chỉ tiêu kinh tế - xã hội của địa phương.

Các cấp ủy, nhất là các quận ủy, huyện ủy, đảng ủy phường - xã, thị trấn, đã nghiêm túc quán triệt, thực hiện Quy định 1043, tạo sự chuyển biến tích cực từ nhận thức đến hành động của cấp ủy đảng và đảng viên về công tác dân vận trong tình hình mới, nhất là người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp từ thành phố đến cơ sở; quan tâm công tác cán bộ và tăng cường đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác dân vận ở cơ sở, từng bước nâng cao chất lượng cán bộ thông qua việc đào tạo, bố trí, luân chuyển công tác. Nội dung và vai trò công tác vận động nhân dân ngày càng được xác định cụ thể, gắn liền nhiệm vụ chính trị của từng địa phương, cơ quan, đơn vị.

Việc thực hiện Quy định 1043 gắn với thực hiện Chỉ thị số 10-CT/TW ngày 30-3-2007 của Ban Bí thư về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ đã góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và đảng viên; làm cho nội dung sinh hoạt chi bộ thêm phong phú, thiết thực hơn; thể hiện sự năng động sáng tạo trong cách nghĩ cách làm của đảng viên; kịp thời đề ra các biện pháp xử lý những vấn đề bức xúc tạo sự đồng thuận cao của nhân dân trong thực hiện chính sách an sinh xã hội, chăm lo đời sống nhân dân, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, hạn chế phát sinh những vụ việc phức tạp, khiếu kiện tồn đọng kéo dài.Việc ban hành Quy định 1043 thể hiện sự sáng tạo của Đảng bộ thành phố nhằm cụ thể hóa nhiệm vụ đảng viên trong việc thực hiện Điều lệ Đảng; vừa là chủ trương vừa là biện pháp nhằm tăng cường công tác nắm tình hình nhân dân và mối quan hệ gắn bó giữa đảng viên với nhân dân, được tổ chức cơ sở đảng và đảng viên đồng tình, hưởng ứng; là cơ sở để các tổ chức cơ sở đảng đưa nội dung phân công và kết quả đảng viên trực tiếp làm công tác vận động nhân dân vào việc phân tích chất lượng tổ chức cơ sở đảng, phân tích chất lượng đảng viên hàng năm, góp phần nâng cao nhận thức và hành động của đảng viên về trách nhiệm của người đảng viên và đưa nội dung công tác vận động nhân dân đi vào chiều sâu.