Hạ tầng giao thông đô thị là 1 trong 6 chương trình đột phá của nhiệm kỳ qua (2010 – 2015), là những trăn trở và cố gắng không ngừng của nhiều nhiệm kỳ Đại hội Đảng bộ thành phố. Ban Chấp hành nhiệm kỳ IX đã đánh giá thực hiện 6 chương trình đột phá đạt kết quả bước đầu quan trọng, riêng hạ tầng đô thị được đánh giá là “Hệ thống hạ tầng giao thông đô thị được đầu tư, tạo diện mạo mới, phát triển không gian đô thị, kết nối Vùng đô thị TP.HCM; ùn tắc giao thông được kéo giảm bước đầu, tai nạn giao thông giảm sâu cả 3 mặt…”. Nhìn một cách tổng quát, đánh giá trong văn kiện trình Đại hội như vậy là đúng và tương đối khái quát, có phần khiêm tốn trước vấn đề bức xúc nhiều nhiệm kỳ. Ở góc độ người dân, tôi nhìn nhận có một số biểu hiện sau đây:

Thứ nhất, các công trình cầu, đường trong nhiệm kỳ qua thực sự tạo nên “diện mạo mới” cho đô thị, cụ thể là phục vụ tích cực cho việc đi lại, tránh được kẹt xe triền miên trước đây... là yêu cầu bức xúc bậc nhất trong giao thông thành phố. Diện mạo mới còn ở tầm nhìn của một thành phố hiện đại, nên các con đường trục xuyên tâm và vành đai, đường cao tốc đã nối thông với các tỉnh bạn, có tác dụng tích cực về kinh tế và sinh hoạt của nhân dân... Trong đó, nhiều cầu vượt tại các chốt giao thông trọng điểm trong nội thành được hoàn thành trong 5 năm qua đã góp phần giải quyết về ùn tắc giao thông.

Do đó, đề nghị bổ sung sau cụm từ “diện mạo mới” là “mỹ quan và hiện đại hơn”; câu mới sẽ là “Hệ thống hạ tầng giao thông đô thị được đầu tư, tạo diện mạo mới, mỹ quan và hiện đại hơn trong phát triển không gian đô thị, kết nối Vùng đô thị TP.HCM...”.

Thứ hai, về phát triển các phương tiện giao thông công cộng, người dân thành phố nhìn thấy rõ các cố gắng của chính quyền trong phát triển xe điện ngầm (metro, đang xây dựng) và liên tục nâng chất lượng phục vụ của hệ thống xe buýt với chính sách hỗ trợ thỏa đáng. Hiện nay, xe buýt chưa thật đẹp và thật tiện ích cho mọi người song khá tiện dụng cho hành khách do cách thức tổ chức cũng như giá cả... Đây là cố gắng lớn của chính quyền thành phố trong nhiều năm qua và ngày càng tốt hơn. Vì vậy, dự thảo văn kiện nên có thêm số liệu chứng minh cũng như đánh giá về kết quả của loại hình vận tải hành khách công cộng này.

Thứ ba, vấn đề ngập nước đô thị, nhiệm kỳ qua với nhiều công trình lớn như cải tạo môi trường nước ở kênh Nhiêu Lộc, Tàu Hủ, Tân Hóa – Lò Gốm... đã góp phần quan trọng trong việc thoát nước. Giai đoạn 2011 – 2015, xóa được 49/58 điểm ngập do mưa (84,5%), xóa 24/33 điểm ngập do triều cường (72,7%)... cũng là kết quả đáng ghi nhận.

Hiện nay, vấn đề ngập nước không chỉ do kết cấu đô thị, do dân số quá đông... mà còn do biến đổi khí hậu. Do đó, thành phố cần tiếp tục có những quy hoạch và giải pháp phù hợp để phòng chống ngập có hiệu quả.

Bên cạnh kết quả đạt được, mặt hạn chế, yếu kém được dự thảo văn kiện nhấn mạnh: “Quy hoạch, quản lý đô thị và kết cấu hạ tầng chưa đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - văn hóa, cải thiện dân sinh, bảo vệ môi trường”. Đánh giá này có tính khái quát cao, có thể đúng với nhiều nhiệm kỳ tới nữa. Chúng tôi xin nêu những vấn đề cụ thể cần có những giải pháp phù hợp trong thời gian tới.

Một là, cần làm tốt công tác quy hoạch. Trong nhiều nhiệm kỳ qua, vấn đề quy hoạch của thành phố được thảo luận nhiều lần và cũng đã rút được nhiều kinh nghiệm trong tiến hành quy hoạch và quản lý quy hoạch. Tuy nhiên, quy hoạch và quản lý chưa theo kịp sự phát triển nhanh của thành phố; do đó, với một số trường hợp, trong công tác quản lý đã chưa lường trước các tình huống, khiến phải khắc phục hậu quả. Vì vậy, cần phải bám sát quy hoạch chung tầm khu vực, tầm quốc gia, đồng thời có sự gắn kết tốt với các địa phương.

Thứ hai, cần chú trọng phát huy các nguồn lực trong việc xây dựng hạ tầng giao thông, cả về kỹ thuật, nguồn vốn và nguồn nhân lực. Để thực hiện được điều này, đòi hỏi trình độ không ngừng tăng lên của đội ngũ quản lý, đồng thời thu hút chất xám toàn xã hội, của người Việt Nam ở ngoài nước, các chuyên gia giỏi... Trong đó, cần tăng cường xã hội hóa với những hình thức phù hợp sao có bảo đảm lợi ích hài hòa giữa nhà nước, nhà đầu tư - doanh nghiệp, xã hội và người dân.

Thứ ba, phải quản lý tốt các nguồn vốn phục vụ xây dựng hạ tầng giao thông. Vấn đề tham ô, lãng phí, nhũng nhiễu trong xây dựng đã được dư luận đặc biệt quan tâm trong thời gian qua, nhất là liên quan đến việc sử dụng nguồn vốn vay... Quản lý tốt nguồn vốn này không chỉ góp phần nâng cao chất lượng các công trình mà còn tạo được niềm tin trong nhân dân, từ đó thu hút được nhiều giới, nhiều thành phần tham gia hơn.

Tóm lại, phát triển hạ tầng giao thông là vấn đề lớn và khó của thành phố ta trong tiến trình phát triển nhanh và bền vững. Thành phố có thể tự hào với nỗ lực trong xây dựng các cơ sở hạ tầng của mình thời gian qua, song không chủ quan trước mục tiêu phát triển để thành phố ngang tầm với các đô thị trong khu vực Đông Nam Á. Khiêm tốn và học tập không ngừng, kết hợp với đúc kết thực tiễn sinh động là phương thức cơ bản để phát huy sức mạnh và tiềm năng của thành phố.