Mùa Thu năm 1945, dưới sự lãnh đạo của Đảng, 25 triệu đồng bào toàn quốc từ Bắc chí Nam đã nhất tề đứng dậy tiến hành cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trên phạm vi cả nước.
Cuộc khởi nghĩa bắt đầu từ ngày 14/8, đến ngày 18/8, Tổng khởi nghĩa đã giành thắng lợi ở nông thôn vùng đồng bằng Miền Bắc, đại bộ phận Miền Trung, một phần ở Miền Nam và ở các thị xã Bắc Giang, Hải Phòng, Hà Tĩnh, Hội An (Quảng Nam).
Ngày 17/8/1945, ở Hà Nội, Tổng hội Viên chức của chính quyền bù nhìn Trần Trọng Kim tổ chức một cuộc mít tinh lớn tại quảng trường Nhà hát Thành phố với hàng vạn người tham gia. Tại cuộc mít tinh này, dưới sự lãnh đạo của Xứ ủy Bắc Kỳ và Thành ủy Hà Nội, quần chúng cách mạng đã giương cao cờ đỏ sao vàng, chiếm lấy diễn đàn cuộc mít tinh để cán bộ Việt Minh lên diễn thuyết báo tin cho toàn thể đồng bào biết quân phiệt Nhật Bản đã đầu hàng Đồng minh và giới thiệu chủ trương đường lối cứu nước của Việt Minh, kêu gọi nhân dân vùng lên đánh đổ chính quyền bù nhìn thân Nhật. Cuộc mít tinh đã biến thành một cuộc biểu tình tuần hành thị uy, bắt đầu từ quảng trường Nhà hát Thành phố rồi lan tỏa ra khắp mọi nơi trên các phố phường Hà Nội. Cả Hà Nội bừng bừng khí thế khởi nghĩa sục sôi dâng trào.
Sáng ngày 19/8/1945, hưởng ứng lời kêu gọi của Việt Minh, Hà Nội bừng dậy với một rừng cờ đỏ sao vàng, người dân đổ xuống đường tuần hành hô vang các khẩu hiệu cách mạng. Sau cuộc mít tinh lớn, quần chúng cách mạng cốt cán xếp thành đội ngũ có các đơn vị vũ trang chiến đấu đi đầu tỏa ra các hướng để chiếm giữ các công sở quan trọng của chính quyền bù nhìn. Trước khí thế bừng bừng như triều dâng thác đổ của quần chúng cách mạng, quân đội Nhật tuy đông hàng vạn tên song cũng phải bó tay tê liệt, còn bọn bù nhìn tay sai không thể chống đối nổi đã phải nhanh chóng đầu hàng cách mạng. Thắng lợi của cuộc khởi nghĩa ở Hà Nội đã cổ vũ mạnh mẽ nhân dân cả nước khẩn trương tiến hành khởi nghĩa và kết thúc thắng lợi cuộc Tổng khởi nghĩa.
Ngày 23/8/1945, khởi nghĩa đã nổ ra ở Huế và giành được thắng lợi. Thắng lợi này có ý nghĩa quan trọng vì đã đánh sập dinh lũy cuối cùng của chế độ phong kiến, trung tâm đầu não của chính quyền bù nhìn cả nước, nơi đóng quân và bộ máy tối cao của cố vấn Nhật, đã cổ vũ mạnh mẽ nhân dân các tỉnh Nam Trung Bộ và cả Nam Bộ vùng lên giành chính quyền.
Tại Sài Gòn, Xứ ủy Nam kỳ đã lập Ủy ban Khởi nghĩa và quyết định đêm 24/8/1945 Sài Gòn khởi nghĩa với hình thức biểu tình có vũ trang của nhân dân Thành phố và các tỉnh xung quanh.
Sáng sớm tinh mơ ngày 25/8/1945, hàng chục vạn quần chúng Sài Gòn, Chợ Lớn, Gia Định và các tỉnh lân cận đã kéo về Thành phố biều tình thị uy giành chính quyền và cuộc khởi nghĩa đã nhanh chóng thắng lợi, các công sở quan trọng của ngụy quyền tay sai nhanh chóng thuộc về tay nhân dân.
Ngày 28/8/1945, cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền kết thúc thắng lợi trong phạm vi cả nước. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 của Việt Nam đã thành công.
Ngày 2/9/1945, tại cuộc mít tinh khổng lồ ở Quảng trường Ba Đình Hà Nội, thay mặt Chính phủ Lâm thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh trịnh trọng đọc bản Tuyên ngôn độc lập tuyên bố với quốc dân đồng bào, với toàn thế giới: Cách mạng Tháng Tám giành độc lập dân tộc đã thắng lợi, Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã ra đời. Tuyên ngôn độc lập khẳng định: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy”.