Quy hoạch chậm một bước, cơ sở “kẹt” nhiều đường

Phát biểu thảo luận, Phó Chủ tịch HĐND TPHCM Huỳnh Thanh Nhân chỉ rõ, đến nay thành phố vẫn chưa triển khai xây dựng quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000, khiến việc triển khai các dự án đầu tư công gặp không ít khó khăn ở một số khu vực. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến tiến độ đầu tư, mà còn tác động trực tiếp đến hệ thống trường lớp.

Thực tế cho thấy, ở các phường, xã trung tâm cơ sở giáo dục cơ bản đáp ứng được nhu cầu. Tuy nhiên, tại nhiều xã vùng xa, số lượng trường từ mầm non đến THCS còn rất thấp, thậm chí có xã không có trường THPT. Qua khảo sát, có nơi học sinh muốn tiếp tục học THPT phải di chuyển quãng đường lên tới 15km, ảnh hưởng lớn đến chất lượng phổ cập giáo dục và cơ hội nâng cao trình độ học vấn của các em.

Về thực tiễn cơ sở, Bí thư Đảng ủy phường Tân Thới Hiệp Nguyễn Văn Đức cho rằng, sau sáp nhập, địa bàn TPHCM mở rộng đáng kể, vì vậy yêu cầu đặt ra là phải tổ chức quy hoạch một cách đồng bộ trên toàn thành phố. Quy hoạch không chỉ dừng ở mặt bằng truyền thống, mà cần đặc biệt quan tâm đến quy hoạch không gian trên cao, không gian ngầm. Nếu thiếu tầm nhìn tổng thể, nguy cơ ngập úng, nén dân số và phá vỡ cấu trúc đô thị là điều khó tránh khỏi.

Theo đồng chí Nguyễn Văn Đức, việc hình thành các đơn vị hành chính mới cũng khiến nhiều ranh đồ án quy hoạch gần như phải làm lại từ đầu. Điều này đòi hỏi Thành phố sớm có hướng dẫn cụ thể cho các phường, xã mới nhằm ổn định quy hoạch đô thị và quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Bên cạnh đó, cần tổng rà soát các khu đất công để khai thác nguồn lực phát triển. Thực tế hiện nay, không ít tổng công ty, đơn vị Trung ương đề xuất dự án nhưng kéo dài 5-10 năm vẫn chưa triển khai, gây lãng phí đất đai, trong khi địa phương rất khó xử lý do thiếu thẩm quyền, mời làm việc nhiều lần nhưng không dứt điểm, không bàn giao cho địa phương đầu tư.

Cùng chung băn khoăn, Bí thư Đảng ủy xã Tân An Hội Nguyễn Quyết Thắng nhấn mạnh sự cần thiết sớm hoàn thiện quy hoạch chung của thành phố, làm nền tảng cho quy hoạch cấp xã. Dẫn chứng từ thực tế khu đô thị Tây Bắc, đồng chí cho biết đồ án đã được lập từ hàng chục năm trước nhưng đến nay vẫn “nằm trên giấy”, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân. Người dân không được xây dựng, không được hưởng quyền lợi từ đất đai, trong khi quy hoạch treo kéo dài gây thiệt thòi lớn.

Nhiều phường, xã nơi dư biên chế, nơi thiếu người làm

Bàn về mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Bí thư Đảng ủy xã Tân An Hội Nguyễn Quyết Thắng nhìn nhận, trong giai đoạn đầu sau sắp xếp, cấp xã buộc phải chấp nhận việc bộc lộ nhiều bất cập. Tuy nhiên, để bộ máy hoạt động trơn tru và đảm đương đầy đủ chức năng, nhiệm vụ, điều kiện tiên quyết là phải đẩy mạnh phân cấp, phân quyền thực chất.

Thực tế về biên chế cho thấy một nghịch lý kéo dài nơi dư vẫn dư, nơi thiếu vẫn thiếu. Nếu nhìn trên tổng số biên chế thì có vẻ còn dư, nhưng xét theo chuyên môn lại thiếu nghiêm trọng, đặc biệt là đội ngũ cán bộ phục vụ chuyển đổi số.

Một vướng mắc khác được đồng chí Nguyễn Quyết Thắng chỉ ra là hệ thống trụ sở làm việc. Hiện nay, nhiều trụ sở chưa phù hợp với mô hình tổ chức mới; việc trụ sở Đảng ủy và UBND đặt quá xa nhau gây khó khăn trong chỉ đạo, điều hành. Do đó, cần sớm khảo sát, xây dựng quy chuẩn và có kế hoạch đầu tư trụ sở tương xứng với quy mô, chức năng của chính quyền cấp xã.

Từ thực tiễn địa bàn đô thị, Bí thư Đảng ủy phường Bình Quới Đỗ Thị Minh Quân cho rằng việc sắp xếp biên chế trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp đang đặt ra nhiều thách thức. Bộ máy vận hành theo “khung” quận, huyện trước đây, nhưng lại phải tương tác, giải quyết công việc trực tiếp với người dân theo cấp xã, dẫn đến áp lực công việc rất lớn. Vì vậy, việc giảm biên chế cần được thực hiện theo lộ trình 5 năm để bảo đảm sự ổn định; nếu rút ngay sẽ khiến phường, xã lúng túng, phải tổ chức lại bộ máy, thậm chí làm lại từ đầu.

Cần nhìn thẳng vào thực trạng đùn đẩy, né tránh trách nhiệm

Phó Chủ tịch UBND TPHCM Trần Văn Bảy cho rằng, khai thông thể chế không còn là câu chuyện “chờ Trung ương”, bởi Trung ương đã giao cho TPHCM rất nhiều thẩm quyền. Vấn đề nằm ở chỗ thành phố vẫn còn tồn đọng nhiều văn bản quy phạm pháp luật; chỉ cần chậm một chủ trương, một văn bản là cả bộ máy bị chậm theo. Người đứng đầu phải chịu trách nhiệm trực tiếp và cần quyết liệt hơn trong xử lý. Thực tế cho thấy, ngay sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết 98, TPHCM tổ chức họp và triển khai ngay, nếu tinh thần này được duy trì thường xuyên thì hiệu quả điều hành sẽ rất khác.

Cùng với thể chế, việc khơi thông nguồn lực đòi hỏi cách làm mạnh mẽ hơn, không chỉ với các dự án mới mà cả những công trình tồn đọng, kéo dài nhiều năm. Theo Phó Chủ tịch UBND TPHCM nên chăng cần nghiên cứu ban hành một nghị quyết chuyên đề của Ban Chấp hành Đảng bộ TP để tháo gỡ, đồng thời nhìn thẳng vào thực trạng đùn đẩy, né tránh trách nhiệm. Khi chưa có nghị quyết làm “chỗ dựa”, cán bộ rất khó dám làm, dù chủ trương từ Bộ Chính trị đã rõ.

Cũng tại tổ thảo luận, kết luận lại các ý kiến, Phó Bí thư Thành ủy Đặng Minh Thông nhấn mạnh, chủ trương chỉ là một, giải pháp phải là mười. Có chủ trương nhưng thiếu giải pháp cụ thể thì bộ máy vẫn đứng yên. Do đó, Thành phố cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, nhất là triển khai hiệu quả Nghị quyết 98. Công tác quy hoạch phải đi trước một bước, trong bối cảnh còn 127 xã, phường chưa có quy hoạch; UBND cần tổ chức triển khai song song, phân loại rõ từng nhóm dự án, xây dựng kịch bản tổng thể cho mục tiêu tăng trưởng hai con số với một bộ máy điều hành xuyên suốt.