Tham dự tọa đàm, hai dịch giả có nhiều năm kinh nghiệm trong việc dịch, chuyển ngữ các tác phẩm tiếng Nga sang tiếng Việt là Phạm Ngọc Thạch và Trần Tiễn Cao Đăng đã chia sẻ những kỷ niệm, ấn tượng về văn học Nga - Xô Viết trong quá khứ và hiện tại, cũng như ảnh hưởng đối với văn chương và người đọc Việt Nam.

Theo hai dịch giả, thành tựu đỉnh cao của văn học Nga từ thế kỷ XIX như: thơ của Pushkin, Lermontov, tiểu thuyết của Lev Tolstoy, Dostoyevsky, Gogol, Turgenev… đến nay vẫn được các thế hệ bạn đọc nhiều quốc gia say mê. Nối tiếp là những tác gia trong thế kỷ XX: Maksim Gorky, Solokhov, Paustovsky, Esenin, Mayakovsky, Mikhail Bulgakov, Boris Pasternak… tiếp tục đưa văn học Nga, văn học Xô Viết chinh phục bạn đọc thế giới. Trước năm 1986, xuất bản phẩm của nước Nga - Liên bang Xô Viết được dịch và xuất bản với tỷ lệ đáng kể trong tổng số tựa sách cũng như bản sách in tại thị trường xuất bản Việt Nam, tạo nên sức ảnh hưởng sâu sắc đến văn hóa đọc của công chúng Việt.

Dịch giả Trần Tiễn Cao Đăng cho biết, ngay từ nhỏ đã được mẹ là giáo viên dạy Ngữ văn truyền cảm hứng đọc các tác phẩm văn chương thế giới, nhiều nhất là văn học Nga. Từ đó, tình yêu văn chương Nga - Xô Viết cũng hình thành trong anh. Vì tình yêu này mà Trần Tiễn Cao Đăng đã chọn ngành Ngữ văn Nga để theo học đại học như một lẽ tự nhiên.

Với dịch giả Phạm Ngọc Thạch, quyển sách ấn tượng nhất là Người thầy đầu tiên - tác phẩm bất hủ của nhà văn Chyngyz Aitmatov, cũng là quyển sách “gối đầu giường” của nhiều thế hệ người Việt Nam lúc bấy giờ và đến nay vẫn còn nguyên giá trị.

Đáng tiếc, từ năm 1991 với sự sụp đổ của hệ thống xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước Đông Âu, cùng những biến động chính trị - xã hội phức tạp trên thế giới, đến nay, sự quan tâm của bạn đọc trẻ Việt Nam đối với nền văn học Nga - Xô Viết gần như bị “đứt đoạn”. Thậm chí, dòng văn học đề tài chiến tranh - thế mạnh của văn học Xô Viết - cũng khá xa lạ với bạn đọc hiện nay. Chia sẻ tại tọa đàm, một bạn trẻ cho biết mình rất yêu thích dòng sách về chiến tranh thế giới nhưng lại không biết tác phẩm văn học Nga nào khai thác đề tài này.

Ở khía cạnh khác, khi nhìn về văn học Nga, đa phần độc giả hôm nay lại đồng nhất đó là “văn học Liên Xô”, “văn học chiến tranh vệ quốc” hay “văn học xã hội chủ nghĩa”. Trong khi đó, giá trị đích thực của văn học Nga lại vô cùng rộng lớn, bao trùm lên tất cả các chủ đề, giá trị trên và không thể tách rời nền văn học hiện đại - hậu Xô Viết. Thế nhưng thông tin về văn học Nga đương đại hoặc những tác phẩm mới được giới thiệu ở Việt Nam là rất hiếm.

Cả hai dịch giả Trần Tiễn Cao Đăng và Phạm Ngọc Thạch đều khẳng định nền văn học hiện đại Nga không thiếu những tác giả lớn được các nền văn học lớn của châu Âu, Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc… tiếp cận và yêu thích nhưng vẫn chưa được giới thiệu ở Việt Nam, nếu có cũng chỉ “nhỏ giọt” và không hiệu quả.

Cả hai dịch giả đều bày tỏ mong muốn được dịch và giới thiệu những nhà văn Nga hiện đại đến công chúng Việt nhưng đó là việc của các đơn vị xuất bản chứ dịch giả không thể kiêm luôn cả khâu đầu tư làm sách.

Để giải quyết những vấn đề trên, giúp độc giả Việt Nam tìm lại những giá trị đích thực của văn học Nga, dịch giả Trần Tiễn Cao Đăng cho rằng những người làm sách cần có sự định hướng cho công chúng, nhất là giới trẻ để họ biết, hiểu hơn về nền văn học Nga - Xô Viết rất rộng lớn với nhiều đại thi hào, nhà văn lẫy lừng mà thế giới ngưỡng mộ.

Đồng quan điểm, dịch giả Phạm Ngọc Thạch cũng cho rằng cần có sự quan tâm từ các nhà nghiên cứu, các nhà làm sách để giới thiệu rộng rãi hơn nữa những tác phẩm văn học Nga đến với bạn đọc Việt Nam, giúp độc giả cảm nhận rõ hơn về giá trị đa dạng của nền văn học Nga - Xô Viết trước đây và văn học Nga đương đại.