Buổi chất vấn tập trung vào nội dung: tiếp tục nâng cao chất lượng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong giải quyết các vụ án hình sự, nhất là các vụ án về kinh tế, tham nhũng; không để xảy ra việc bỏ lọt tội phạm, làm oan người vô tội; tăng cường chất lượng tranh tụng của kiểm sát viên tại phiên tòa; việc phòng ngừa và xử lý tham nhũng, tiêu cực trong nội bộ ngành kiểm sát; nâng cao hiệu quả hoạt động của Cơ quan điều tra VKSNDTC, nhất là nâng cao tỷ lệ phát hiện tội phạm; tăng cường rà soát để kịp thời giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm theo thẩm quyền…
Đáng chú ý, nhiều đại biểu quan tâm chất vấn Viện trưởng Lê Minh Trí liên quan đến xử lý vi phạm trong phòng, chống tham nhũng. Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Bình Dương) cho rằng, Viện trưởng VKSNDTC Lê Minh Trí đưa ra quan điểm về tăng phạt tù, giảm phạt tù, tăng tính nhân văn sẽ mang lại hiệu quả cao và phù hợp với xu hướng tiên tiến của nền tư pháp, vậy trách nhiệm tham mưu về cơ chế, chính sách ra sao? Đại biểu Mai Thị Phương Hoa (Nam Định) cho rằng, thời gian qua có một số cán bộ trong quá trình thực thi nhiệm vụ, bên cạnh những việc làm được có tính đột phá và không có yếu tố vụ lợi thì có những việc làm còn sai sót, thậm chí vi phạm pháp luật. Đại biểu đề nghị Viện trưởng Lê Minh Trí cho biết quan điểm và các giải pháp để vừa thực hiện tốt nhiệm vụ, không bỏ lọt tội phạm, xử lý nghiêm tội phạm tham nhũng, đồng thời bảo đảm thực hiện đúng chủ trương của Đảng về bảo vệ người dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung?
Trả lời, Viện trưởng Lê Minh Trí cho biết, VKSNDT có chức năng, nhiệm vụ tham mưu, chủ trì (do sự phân công của Quốc hội và cấp thẩm quyền) trong việc xây dựng pháp luật. Từ thực tiễn các vụ án, bên cạnh xử lý nghiêm, cũng cần xử lý nhân văn, đây cũng là yêu cầu của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng - Trưởng ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng. Các cơ quan chức năng cũng quán triệt quan điểm này, nhưng để chủ trương thành thực tiễn cần cụ thể hóa bằng các quy định của pháp luật. VKSNDT đã kiến nghị Quốc hội xem xét, giao cơ quan có thẩm quyền chủ trì soạn thảo.
Về vấn đề chống chiếm đoạt, vụ lợi, tham nhũng, tiêu cực, tạo cơ chế để không thể, không muốn, không dám tham nhũng, Viện trưởng VKSNDTC cho rằng, cần có cơ chế quản lý, hệ thống pháp luật chặt chẽ, quy định chế tài quản lý nhà nước thật tốt để người có quyền không dám lợi dụng quyền lực, bên cạnh đó cần nghiên cứu để có lộ trình thay đổi cơ chế, chính sách đảm bảo cán bộ an tâm công tác.
Viện trưởng VKSNDTC ủng hộ chủ trương chống tham nhũng, cần xử lý nghiêm người cầm đầu, chủ mưu, phạm tội đặc biệt nghiêm trọng. Tuy nhiên, thực tiễn các vụ án cho thấy có trường hợp thực hiện mệnh lệnh cấp trên, tham mưu không chính xác, đầy đủ và cấp trên không kiểm soát được công việc nên ra quyết định rủi ro. Các trường hợp này chủ động khắc phục hoàn toàn hậu quả, thấy sai đã sửa, giúp cơ quan chức năng thì cần miễn, giảm, tha nhưng luật hiện hành đang vướng. Trong giai đoạn đất nước phát triển, khối lượng công việc lớn, kiểm soát khó khăn, nhiều người vi phạm nhưng không có mục đích vụ lợi, cần rà soát, sửa điều luật cụ thể về việc xử lý hình sự các trường hợp này. Chế tài khung hình phạt tù nên giảm và tăng phạt tiền để đảm bảo vừa xử lý nghiêm chủ mưu, cầm đầu chiếm đoạt vụ lợi, vừa nhân văn với người có rủi ro. Đơn cử vụ án lớn như vụ Việt Á, các cơ quan liên quan có nghiên cứu, đề xuất cấp thẩm quyền có chủ trương chính sách hình sự phân hóa làm 3 loại: xử lý nghiêm, giảm và không xử lý hình sự mà chỉ xử lý về mặt Đảng và hành chính.
Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Lê Minh Trí trả lời chất vấnTham gia trả lời chất vấn về nội dung này, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm cho biết, về việc hoàn thiện thể chế nhằm phòng ngừa tham nhũng, là vấn đề Bộ Công an rất quan tâm. Ngoài việc điều tra, chứng minh tội phạm, thu hồi tối đa tài sản cho Nhà nước, nhiệm vụ quan trọng của công an là xác định sơ hở, thiếu sót trong quản lý kinh tế - xã hội để kiến nghị khắc phục, góp phần tạo cơ chế không thể tham nhũng. Đặc biệt, trên một số lĩnh vực như chứng khoán, tài chính, doanh nghiệp, đất đai, những vụ việc tham nhũng đã để lại bài học lớn, nhất là trong việc hoàn thiện xây dựng thể chế pháp luật, phòng ngừa tội phạm.
Bộ trưởng cho biết, cơ quan điều tra cũng đã đưa ra nhiều kiến nghị cụ thể từ những vụ việc này để đảm bảo thể chế chặt chẽ, quy định nghiêm minh, phòng ngừa hiệu quả tình trạng tham nhũng. Hầu hết những vụ án, cơ quan điều tra đều có kiến nghị về hoàn thiện chính sách, phòng ngừa tội phạm. Mục tiêu là một vụ việc cảnh tỉnh cả một vùng, một lĩnh vực, làm sao cho đối tượng tham nhũng phải bị xử lý và những người đang có kiểu cách làm việc tương tự phải chấm dứt, khắc phục hậu quả nếu không sẽ bị xử lý…
Phát biểu kết thúc phiên chất vấn 2 lĩnh vực tòa án, kiểm sát ngày 20/3 tại UBTVQH, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, phiên chất vấn diễn ra trong không khí dân chủ, thẳng thắn, sôi nổi, thu hút sự quan tâm, theo dõi rộng rãi của Nhân dân và cử tri cả nước. Vấn đề được lựa chọn chất vấn là đúng và trúng vừa có tính thời sự, vừa là những vấn đề quan trọng gắn chặt với yêu cầu cải cách tư pháp xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, UBTVQH và các đại biểu Quốc hội đánh giá cao phần trả lời chất vấn, tán thành về ghi nhận các giải pháp cam kết của Chánh án TANDTC, Viện trưởng VKSNDTC và các Bộ trưởng tại phiên chất vấn này. Căn cứ kết quả phiên chất vấn đối với từng lĩnh vực, kết luận từng nội dung, UBTVQH sẽ ban hành Nghị quyết về chất vấn…