Để chuẩn bị cho phiên giải trình, Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục đã ban hành kế hoạch, tiến hành khảo sát thực tế, làm việc với UBND 4 tỉnh, thành; nghiên cứu báo cáo của 3 bộ, 20 địa phương; tổ chức làm việc với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, tọa đàm tham vấn chuyên gia về tình hình ban hành, thực hiện chính sách, pháp luật về xây dựng, quản lý và sử dụng thiết chế văn hóa, thể thao.

Theo báo cáo tại phiên giải trình, hiện nay, trên cả nước có 67 thiết chế văn hóa cấp tỉnh; 683 quận, huyện có Trung tâm Văn hóa - Thể thao hoặc Nhà văn hóa, đạt tỷ lệ khoảng 91,3%; 7.194 xã, phường, thị trấn có Trung tâm văn hóa - Thể thao đạt tỷ lệ khoảng 73,2%; 75.327 làng, thôn, ấp, bản... có nhà văn hóa, đạt tỷ lệ 74,4%.

Việc sử dụng và quản lý các thiết chế hiện nay đã đạt được những thành tựu nhất định, tuy nhiên, cũng tồn tại nhiều hạn chế, bất cập. Cơ sở vật chất, các trang thiết bị trong các thiết chế văn hóa, đặc biệt là thiết chế nhà văn hóa còn đơn giản, chủ yếu do nhân dân đóng góp, mua sắm nên chưa có sự đồng bộ, chưa đáp ứng được nhu cầu hoạt động. Các hoạt động tại một số thiết chế văn hóa còn đơn điệu, chủ yếu dừng lại ở hoạt động hội họp, chưa thu hút được sự quan tâm của đông đảo quần chúng nhân dân. Công tác lãnh đạo, quản lý thiết chế văn hóa còn chậm đổi mới. Một số thiết chế văn hóa còn thiếu những cán bộ văn hóa có chuyên môn chuyên sâu và tâm huyết với nghề…

Báo cáo cũng cho biết, kế hoạch vốn đầu tư ngân sách trung ương bổ sung có mục tiêu ngành văn hóa, thể thao giai đoạn 2014 - 2015 là 1.564 tỷ đồng, giai đoạn 2016 - 2020 là 2.687 tỷ đồng, giai đoạn 2021 - 2025 là 7.032 tỷ đồng. Trong đó, kế hoạch vốn đầu tư ngân sách trung ương bố trí các dự án xây dựng thiết chế văn hóa, thể thao thuộc đối tượng báo cáo giai đoạn 2014 - 2015 là 308 tỷ đồng, giai đoạn 2016 - 2020 là 688 tỷ đồng, giai đoạn 2021 - 2025 là 943 tỷ đồng.

Tại phiên giải trình, các đại biểu đã nêu câu hỏi tập trung vào 5 nhóm vấn đề cần giải trình gồm: thể chế, pháp luật liên quan đến thiết chế văn hóa, thể thao; quy hoạch thiết chế văn hóa, thể thao; quản lý, sử dụng, khai thác thiết chế văn hóa, thể thao; đầu tư kinh phí, huy động nguồn lực xã hội cho thiết chế văn hóa - thể thao; tổ chức bộ máy nhân sự và công tác đào tạo nguồn nhân lực cho thiết chế văn hóa, thể thao.

Phát biểu chỉ đạo tại phiên giải trình, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, mục đích của phiên giải trình nhằm xem xét đánh giá thực trạng việc ban hành, triển khai chính sách pháp luật về xây dựng, quản lý và sử dụng thiết chế văn hóa, thể thao giai đoạn 2013 -  2023, tập trung các thiết chế văn hóa, thể thao do ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch quản lý và thiết chế văn hóa, thể thao ở địa phương. Đồng thời, làm rõ những khó khăn, bất cập, nguyên nhân của khó khăn, bất cập; đề xuất, kiến nghị sửa đổi, hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật, có giải pháp tháo gỡ kịp thời vướng mắc, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động trong thời gian tới.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội nhấn mạnh, thời gian qua, Đảng, Nhà nước luôn quan tâm, chú trọng củng cố tổ chức bộ máy, cán bộ; đầu tư xây dựng các công trình, trang bị cơ sở vật chất, trang thiết bị; chỉ đạo đổi mới công tác quản lý, vận hành các thiết chế văn hóa, thể thao ở trung ương và địa phương, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa ngày càng phong phú, đa dạng của nhân dân. Tuy nhiên, thực tế hiện nay vẫn còn bất cập, hạn chế về quy hoạch, bố trí đất, kinh phí xây dựng, công tác quản lý, vận hành các thiết chế văn hóa, thể thao; chế độ đãi ngộ, khuyến khích, tôn vinh những người hoạt động trong lĩnh vực văn hóa; tình trạng thiết chế văn hóa, thể thao ở nhiều nơi xuống cấp, thiếu đồng bộ, sử dụng chưa hiệu quả, lãng phí, không phù hợp, nhất là đối với công nhân, người lao động,  miền núi, vùng khó khăn…

Kết luận phiên giải trình, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh cho biết, Ủy ban sẽ tiếp thu đầy đủ các ý kiến tại phiên giải trình để hoàn thiện kết luận và dự thảo nghị quyết, trong đó có đề xuất giải pháp cụ thể, sát thực tiễn, khả thi, có địa chỉ cụ thể để tổ chức thực hiện nhằm kiến nghị với Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc thực hiện trong lĩnh vực này.